Luister naar
Nieuws
Eén dag per week theorie en drie dagen praktijkles: Nederlands eerste opleiding tot schaapherder is begonnen.
‘Je moet een echte ondernemer zijn.’
Mill
De blauwe hemel als plafond, en nooit meer voor een baas werken. Daartoe besloot psychiatrisch verpleegkundige Riaan Strijdom vorig jaar september. Strijdom, midden veertig, was klaar met alle gesloten deuren waarmee hij in zijn werk te maken had. Nu staat hij buiten, tussen de gele bloemetjes van het jakobskruiskruid en de schapen die erop kauwen, op zijn eerste praktijkdag van de eerste Nederlandse opleiding tot schaapherder.
‘Riaan, niet als mens naar ze toe lopen!’, roept schaapherder Marianne van Heijningen van de Noord-Brabantse schaapskudde Ovis & Eco. ‘Sam! LINKS!’, schreeuwt ze naar de opgewonden hond, die de uiteenstuivende schapen bijeen probeert te drijven. ‘Ze lopen naar Riaan toe, maar ze moeten juist de andere kant op’, legt Van Heijningen uit.
Honden- en schapenkennis is cruciaal voor een schaapherder, maar wie tegenwoordig schapen hoedt, krijgt met veel meer te maken. Zo moet de herder alles weten van landschapsontwikkeling, ecologie, wetgeving en natuurbeheer. En schaapherders moeten concurreren om opdrachten van terreinbeheerders, dus moeten ze echte ondernemers zijn.
Redenen genoeg voor de brancheorganisatie van schaapherders om Helicon MBO Velp te benaderen voor een echte opleiding tot schaapherder. Niet omdat het een uitstervend beroep is, vertelt coördinator Geert Willink. Enige vergrijzing vindt wel plaats, maar Nederland telt nog zo’n twee- tot driehonderd schaapherders. ‘Maar de schaapherder anno 2015 heeft vaardigheden nodig die bij deze tijd passen. We ontwikkelen de schaapherder 2.0, zeg maar.’
Van de bijna zeventig aanmelders zijn er negentien geselecteerd voor de tweejarige deeltijdopleiding. Eén dag per week krijgen zij theorie en één tot drie dagen praktijkles bij een herder.
balans
Vandaag helpt Riaan Strijdom om Van Heijningens kudde naar een volgende opdracht te drijven. Niet eenvoudig, want de dieren moeten een weg oversteken. Aan weerszijden liggen velden vol jakobskruiskruid dat daar niet welkom is. De bloemetjes werden ooit naar Nederland gehaald om bermen te verfraaien, en nog steeds worden weilanden ermee versierd. ‘Maar het waait over als een idioot, en daar zijn boeren niet blij mee’, zegt Van Heijningen, terwijl ze met blote handen het kruid dat ze tegenkomt wegtrekt. Boeren kunnen hun hooi niet verkopen als het kruid ertussen zit, omdat paarden en runderen er dood aan gaan. ‘Maar schapen vreten het zo op.’
Twee dagen hebben 130 schapen erover gedaan om het perceel leeg te eten, nu moeten ze verder. Van Heijningen krijgt veel opdrachten van de gemeente en sinds kort ook van Natuurmonumenten. Bijzonder, want die laatste is lastig binnen te halen en ze werkt hier pas sinds 2007. Via haar hond, die gedragsproblemen had, belandde ze in het herdersvak. ‘Ik wilde met hem gaan doen waarvoor hij gemaakt is.’
Inmiddels houdt ze net zo van schapen als van honden, maar ook van alles eromheen. De perfecte balans tussen de dieren, het natuurgebied tot stand zien komen: dat is wat Van Heijningen prachtig vindt. Daarvoor maakt ze dan wel werkweken van zeven dagen.
Om rond te kunnen komen runt ze een camping, een cafeetje en sinds kort een winkel met duurzame producten. Toch leidt de schaapherderopleiding volgens coördinator Willink niet op tot werkloosheid. Niet alle deelnemers zullen herder worden, maar door het brede vakkenpakket kunnen cursisten ook aan de slag als beheerder bij Staatsbosbeheer of de gemeente. Geen vetpot, maar een beetje ondernemer heeft al gauw een modaal inkomen.
regen
Niet dat het een eenvoudig vak is, vertelt Van Heijningen. Herders zitten vaak dagen in de regen naast hun kudde. En vorig jaar verloor Van Heijningen een deel van haar kudde aan een ernstige ziekte.
De hardheid van het vak zal tijdens de opleiding flink worden benadrukt. Toch ziet Riaan Strijdom ook daar de romantiek van in. Hij groeide op in Zuid-Afrika, er waren perioden dat hij leefde van de natuur. ‘In mij zit die zwerflust en de hunkering naar stilte, maar ik wil ook hard werken en plannen schrijven. Als je die aspecten niet romantisch vindt, dan kun je dit niet.’ Strijdom voelt zich in zijn element. Hij zal wel moeten verhuizen als hij een eigen kudde wil, maar zijn vrouw staat achter hem. En werk is er genoeg, weet hij. ‘De berenklauw rukt enorm op, maar daar is op veel plekken nog geen beleid voor. Wij krijgen er brandwonden van, maar die schapen zetten zo hun tanden erin.’ <
